قوم لُر:تاریخ و ارتباطات فرهنگی
احتمالاً لُرها بعد از حمله اعراب به ایران در قرن هفتم میلادی از سوریه به کوههای زاگرس غربی مهاجرت کردند.در بعضی دیگر از نظریه ها اعتقاد بر این است که لُرها چادر نشینان بومی دامداری بودند که از زمان های پیشتر در این منطقه سکونت داشته و به یکی از زبانهای هند و ایرانی سخن میگویند.در سایر نظریات آمده است که لُرها از اعقاب و نواده گان پارسها هستند که در 800 سال قبل از میلاد در منطقه ای که امروز لُرستان و بختیاری نامیده می شود ساکن شده اند.پارسها در 330 تا 550 سال قبل از میلاد در ایران امپراطوی تشکیل دادند،بنابراین آنها بومی ایران در نظر گرفته می شوند.
سرزمین آبا و اجدادی لُرها رشته کوههای زاگرس است ولی آنها در بسیاری از مناطق ایران پراکنده شده اند.امروزه اعتقاد بر این است که لُرها نیمی از جمعیت استان ایلام و کل جمعیت لُرستان،بختیاری و کهکیلویه و بویر احمد را تشکیل می دهند.علاوه بر این لُرها تقریباً نیمی از خوزستان،یک سوم همدان،یک سوم بوشهر و قسمت عمده ای از جمعیت استان فارس را به خود اختصاص داده اند.همچنین قسمت عمده ای از لُرها علاوه بر ایران در کشور عراق زندگی می کنند.
سرزمین کهن قوم لُر در قرن دهم به لُرستان بزرگ (مطابق با بختیاری)و لُرستان کوچک (مطابق با لرستان کنونی)تقسیم شد.شاید اختلاف و تعارض ایلات و طوایف لُر در نواحی لُرستان بزرگ و لُرستان کوچک باعث شد که این دو لُرستان به واحدهای کوچکتر سیاسی تقسیم گردیدند.لُرستان کوچک شامل دو ناحیه فرهنگی و بوم شناختی می شود که عبارتند از:پشتکوه و پیشکوه.پشتکوه در حقیقت از قدیم ناحیه ای بین لُرستان و کردستان مرکزی بوده است.لُرستان بزرگ بختیاری به دو بلوک ایلی هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می شود.کهکیلویه یک منطقه کوچک در جنوب غربی ایران به مساحت 15000 کیلومتر مربع است. این ناحیه به صورت تکه ای قوسی در جنوب غربی زاگرس قرار گرفته است.لُرستان پشتکوه محل سکونت کردها،لُرها و عربها است که پیوندهای زبانی و فرهنگی قوی با مردمان کرد ساکن در شمال این منطقه دارند.جمعیت این بخش از لُرستان کوچک حدود 120 هزار نفر است(فاضل،1984). لُرهای لرستان پشتکوه دارای تنوع مذهبی بیشتری نسبت به سایر لُرها هستند.گروههای مذهبی عمده در این قسمت از لُرستان عبارتند از:شیعه اثنی عشری ،علی الهی،سنی و آشوری مسیحی .همچنین جمعیت لُرهای پیشکوه 230 هزار نفر تخمین زده شده است(فاضل،1984 ). لُرها پیشکوه نسبت به لُرهای پشتکوه یکدست تر و متجانس تر هستند و به لُرهای بختیاری خصوصاً بختیاریهای چهار لنگ شبیه تر هستند.بختیاریهای هفت لنگ دارای وجه اشتراک بیشتری با لُرهای کهکیلویه هستند.جمعیت لُرهای بختیاری در سال 1982 تقریباً 680 هزار نفر (گریمس1988) وجمعیت لُرهای کهکیلویه 270 هزار نفر(فاضل،1984) تخمین زده شده است.جمعیت کل لُرهای ایران در سال 1982 حدود 3 میلیون نفر برآورد شده است(گریمس،1988).
در دوران سلطنت رضا شاه(1925 تا 1942) و محمد رضا شاه پهلوی(1942 تا 1979) تغییرات بنیادی در زندگی لُرها و سایر گروههای قومی در ایران ایجاد شد. در این دوران سیاست محمدرضا و رضا شاه پهلوی در برگیرنده حذف و تصفیه اقوام بود. در طول دوره رضا شاه ،رهبران قومی اعدام شدند و ییلاق و قشلاق ممنوع شد در نتیجه 90 درصد از دامها از بین رفتند و مشقت زیادی به اقوام تحمیل شد.اصلاحات ارضی محمد رضا شاه به تصفیه اقوام منجر شد.به موازات تغییر شتابزده چراگاههای کوهی به زمینهای زراعی توسط چادرنشینان فقیر به منظور کسب مالکیت شخصی زمینها،فجایه بوم شناختی به وقوع پیوست.همچنین ورود نظام ملی آموزش و پرورش ،پایه های هنجاری نظامهای لقتصادی-اجتماعی سنتی را متزلزل ساخت و بنابراین سواد همچنین موجب احساس بیگانگی یا سبک های زندگی جاری شد.انقلاب 1978-1979 به سلطنت پهلوی خاتمه داد و تغییرات بعد از انقلاب در بافت اسلامی سازی اجتماعی شروع گردید.
زبان و گویش لُری
لرها عموماً به زبان لُری که یکی از نزدیکترین گویشها به زبان پارسی نوین(فارسی)است تکلم می کنند.لُری نوین ادامه یکی از گویشهای قدیمی نزدیک به پارسی قدیم ویا مشتق از پارسی میانه است که در دوره قبل ازاسلام ایجاد شده است.در یک نظریه دیگر اعتقاد بر این است که زبان لُری نشات گرفته از فارسی نوین است که در قرن دهم میلادی شکل گرفته است.در سرزمین لُرها یا لُرستان 90 درصد مردم به زبان لُری تکلم میکنند .علاوه بر زبان لُری ،زبان فارسی(زبان اداری،دولتی و آموزش و پرورش) و ترکی(زبان قشقایی های مهاجر) رواج دارد.
منابع:
